TUSSEN HANDBOOG EN KROMSTAF

De Kovel, de Hoge Gildenraad van Brabant (HGB), de Hoge Gildenraad der Kempen (HGK) en de Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) organiseerden samen een dagvullend congres  in de Leuvense abdij Keizersberg op de prachtige, historische site van de hertogelijke burcht. Het congres vond plaats op zaterdag 26 april 2014 onder het motto ‘Tussen handboog en kromstaf’ en belichtte de raakvlakken tussen het gildenwezen en de monastieke wereld, zowel op historisch als beschouwelijk vlak.  De Kovel 33 bevat o.m. de referaten van de sprekers op het congres (prof. dr. Peter Nissen en gildeproost HGB Dirk Hanssens osb) en een geïllustreerde, journalistieke reportage van het kleurrijke gebeuren in Keizersberg.

In de eerste week van 2014 is de nieuwe cd van het vocaal ensemble Musa Horti uitgebracht: In Pace Frivola. Die spraakmakende titel verwijst naar de lustrumviering van De Kovel. In november 2012 creëerde Musa Horti dit koorwerk van Sebastiaan van Steenberge. De ‘lustrumconcerten’ in België en Nederland kenden zoveel bijval, dat er bijkomende concerten gepland werden in juni 2013, o.m. in de kathedraal van Antwerpen, en werd beslist om het werk ook integraal op cd uit te brengen.

IN PACE FRIVOLA – SEBASTIAAN VAN STEENBERGE – MUSA HORTI

Componist Sebastiaan van Steenberge (°1974) is kapelmeester van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen. Door zijn professionele activiteiten heeft hij dagelijks voeling met de hedendaagse koormuziek. Als uitvoerend musicus, dirigent en componist onderhoudt hij bovendien nauwe banden met prominente musici, ook buiten Vlaanderen. Zijn oeuvre werd meermaals geselecteerd als opgelegd werk voor nationale en internationale wedstrijden.

De compositie In Pace Frivola is een werk voor a-capellakoor en slaginstrument, op Nederlandstalige teksten van vijf dichters en het Latijnse motto van De Kovel. Het libretto werd geleverd door De Kovel, de opdrachtgever voor de compositie. Inhoudelijk vormt In Pace Frivola een aparte benadering van het gebedsleven: het grondvest de geloofsbeleving in de eenheid mens-God en in de vrede die Christus verleent. De eenvoud van het abdijleven, met zijn indringende symboliek, onderstreept dat het gewone, aandachtige leven bron en ritueel is voor een toekomst waarin de wens van Benedictus bewaarheid wordt: alles is er tot lof van God, zelfs het onbeduidende (res frivola) speelt een rol. De koormuziekbestaat uit motetten voor variërende bezettingen: 8-stemmig gemengd koor, dameskoor, mannenkoor. Het werk sluit aan bij de Europese, hedendaagse koortraditie. Elk onderdeel van In Pace Frivola is een knipoog naar tendensen die belangrijk zijn (geweest) in de vocale geschiedenis: Hildegard von Bingen, Grieks-orthodoxe gezangen, gregoriaans, Arvo Pärt, Olivier Messiaen, Benjamin Britten, Francis Poulenc, John Tavener en Vic Nees.

Het vocaal ensemble Musa Horti is met de creatie en opname van In Pace Frivola niet aan zijn proefstuk toe. Reeds eerder zorgde de samenwerking met hedendaagse componisten (Kurt Bikkembergs, Rudi Tas) voor de productie van drie cd’s. De lovende kritiek van pers en publiek op deze cd’s bewijst dat semi-professionele ensembles, mits onverdroten in-zet, een hoog muzikaal niveau kunnen bereiken.

De cd-opname gebeurde bij het label Montefagorum Productions, dat in 2010 door Kurt Bikkembergs werd opgericht met de uitdrukkelijke bedoeling kwalitatief hoogstaande muziek van eigen bodem op te nemen en te promoten.

23STE HILDEGARDDAG – OOTMOED EN UITKEER

De middeleeuwse abdis, mystica, profetes, natuurvorser, genezeres, dichteres en componiste Hildegard van Bingenwordt al eeuwen vereerd. Maar door allerlei kerkpolitieke strubbelingen werd zij nooit officieel heilig verklaard. Eeuwenlang leek de wereld geen belangstelling voor haar te hebben. Dat veranderde in de 19de eeuw, toen de monniken van Solesmes haar geschriften begonnen te vertalen. In de 20ste eeuw is de belangstelling geīntensiveerd. Nog niet zo lang geleden verleende de Heilige Stoel haar de status van universeel heilige. En nog opmerkelijker: enkele maanden later riep paus Benedictus XVI de sibille van de Rijn tot kerklerares uit.

Zo veelzijdig als de werken van Hildegard van Bingen, zo rijk was de open Hildegarddag, waarvoor de Studiegroep Hildegard van Bingen en de redactie van De Kovel op zaterdag 14 september 2013 in de benedictijnenabdij Keizersberg (Leuven) hun beste beentje voorzetten. De Hildegarddag had plaats onder de noemer ‘Ootmoed en uitkeer’. Sprekers Hans Wilbrink, Thomas Quartier, Lutgart Gillis en Louis Van Hecken belichtten diverse aspecten uit de spiritualiteit, het beeldende vermogen en de geneeskunst van Hildegard, terwijl Dirk Hanssens osb in een performance aantoonde dat je de ‘begeestering’ moet kunnen uitleven. Daarnaast bood het symposium ook nog eens veel ruimte voor ontmoeting en uitwisseling, en konden deelnemers genieten van een heuse ‘Hildegardische maaltijd’ in het mooie abdijkader van Keizersberg.

Op de Hildegarddag werd tevens nr. 29 van De Kovel voorgesteld, een special in vierkleurendruk, geheel gewijd aan Hildegard van Bingen.

Voor enkele foto’s klik hier.

Vijf jaar De Kovel ging niet onopgemerkt voorbij. Die lustrumviering, eind 2012, was een feest van klank en betekenis. Een feest dat volgens de vele concertgangers in de abdij Keizersberg (Leuven), de Sint Adelbertabdij (Egmond-Binnen) en de Sint-Pietersabdij (Steenbrugge) een vervolg verdiende. ‘Waarom ook niet?’, dacht de redactie, ‘goede muziek is er voor de eeuwigheid.’ En dus vonden er op 22 en 23 juni twee extra voorstellingen plaats van de compositie van de Antwerpse kapelmeester Sebastiaan van Steenberge, geschreven op het poëtische en monastieke libretto In Pace Frivola.

In pace frivola is het Gesammtwerk van vijf dichters die zich verlustigen in kapitelen, gewelven en kloosterhofjes, en in hun verzen blijk geven van een opmerkelijke vertrouwdheid met de spirituele beleving in abdijen vroeger en nu. De meesterlijke koormuziek op dat libretto laat er geen twijfel over bestaan: spirituele en uitgebalanceerde frivoliteit bergt innige vrede in zich.

De locaties waren deze keer de Achelse Kluis in Hamont-Achel (voor foto’s klik hier) en de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen (voor foto’s klik hier).

LUSTRUMVIERING ‘IN PACE FRIVOLA’

Vijf jaar De Kovel is een kleine verjaardag, maar de lustrumviering werd wel een groots en inspirerend gebeuren, een waardig feest van klank en betekenis. Ze vond plaats op vrijdag 16 november 2012 in de abdij Keizersberg in Leuven, en werd met tussenpozen van telkens één week herhaald in de Sint Adelbertabdij in Egmond-Binnen (25 november) en de Sint-Pietersabdij in Steenbrugge-Assebroek (30 november). Onder massale belangstelling vertolkte het vocaal ensemble Musa Horti, onder leiding van Peter Dejans, de compositie van de Antwerpse kapelmeester Sebastiaan van Steenberge. Die was geschreven op het poëtische en monastieke libretto In Pace Frivola, dat overigens gedeeltelijk in choreografie werd gebracht door Bernice Fransen, in een uitgekiende regie van Jos Stroobants (die ook de rol van presentator en recitant vertolkte). In het ‘decor’ torende telkens de vijfdelige etsenreeks die grafisch kunstenares Els Vos maakte bij het titelgedicht van de muziektekst. Redactie van het libretto, organisatie en coördinatie van het geheel lagen in de handen van hoofdredacteur Dirk Hanssens osb.

Al na de eerste uitvoering sprak musicoloog en veelgevraagd koorjurylid Vic Nees zijn waardering uit voor “een cantate die in haar soort zonder weerga is” en voor “een bezielde uitvoering”. Monseigneur Jan Hendriks, hulpbisschop van het bisdom Haarlem-Rotterdam, liet op de diocesane website noteren: “De uitvoering van het muziekwerk, dat iets van de kern van het monniksleven wil overdragen, mag gedenkwaardig heten.” Chris Van Vliet, directeur van het Onze-Lieve-Vrouwe-college in Antwerpen, getuigde dan weer als volgt: “In Pace Frivola heeft op mij een onuitwisbare indruk gemaakt. Hoe de prachtige teksten openbloeiden en hun juiste kleur vonden in een ongelooflijke rijkdom en variatie aan grensverleggende tonaliteit, verrassende dynamiek en coloriet! Tekst, muziek en uitvoering bereik(t)en een niveau van perfectie waar iets van de goddelijke dimensie kon doorschemeren.”

Een impressie met een handvol foto’s die een poging zijn om het evenement in Keizersberg samen te vatten. (© foto’s: Pol Leemans)